Mogen coffeeshops Wax verkopen voor dabbing?

Dabbing wint aan populariteit. Met dabbing wordt bedoeld het roken van cannabis concentraten die zijn gemaakt met gasextractie (Wax). Deze concentraten bevatten indrukwekkende hoeveelheden THC. Niet lang geleden is deze nieuwe vorm van roken vanuit de Verenigde Staten de Atlantische Oceaan overgewaaid. Het roken geschiedt door inhaleren van de damp van de olie die wordt verwarmd op een hete ondergrond of bijvoorbeeld in een vaporiser.

In de Verenigde Staten van Amerika ging de introductie van Wax gepaard met zeer controversiële en uiteenlopende reacties. Medewerkers van de DEA beweren dat zij mensen met hersenbeschadigingen hebben gezien na het consumeren van Wax. Ook ernstige psychosen zouden voorkomen. Wat er van waar is blijft onduidelijk.

Wax als pijnbestrijding

In Colorado is Wax gewoon te koop in de dispensaries, de lokale coffeeshops waar medicinale cannabis vrij wordt verkocht. Wax wordt gebruikt door ernstig zieke patiënten die zeggen baat te hebben bij dit middel vanwege een effectieve en uiterst eenvoudige pijnbestrijding. Dat het roken van Wax pijnbestrijding tot gevolg heeft is niet wetenschappelijk vastgesteld en dat doet er ook niet echt toe als patiënten er merkbaar van opknappen. Er zijn ook gezonde mensen die grijpen naar dit middel.

Over de vraag of Wax schadelijk is voor de gezondheid valt nochtans weinig zinnigs te te zeggen, al was het maar omdat onderzoek naar de effecten van het gebruik van Wax jaren op zich laat wachten. THC is op zichzelf beschouwd een relatief onschadelijke stof. In Wax zitten reststoffen uit het productieproces die wel schadeIijk kunnen zijn. In de Verenigde Staten zijn allerlei wetenschappers die de mening delen dat Wax weinig gezondheidsrisico’s met zich brengt.

De juridische vraag van deze week is of Wax in coffeeshops mag worden verkocht. Daarover geeft deze column uitsluitsel.

Wat is Wax?

Wax (of butaan hasj olie) wordt uit cannabis gemaakt m.b.v. butaan. Wax is een cannabis concentraat met een THC gehalte tot 80 procent.

Om Wax te maken wordt cannabis gezuiverd met butaan, een bijzonder licht ontvlambare stofje. Het kleinste vonkje leidt tot een explosie. In de Verenigde Staten is het aantal afgebrande huizen door het winnen van Wax uit cannabis tot een indrukwekkende hoogte opgelopen.

Butaan is een extractievloeistof waarmee THC uit de cannabis wordt gehaald. Tijdens dit proces wordt de THC enkele keren gezuiverd en gedroogd.

Het is vanuit juridisch perspectief noodzakelijk om even stil te staan bij het productieproces, omdat dit bepalend is voor de vraag of we hier te maken hebben met een verboden product dat voorkomt op lijst 1 van de Opiumwet of met botanisch materiaal dat THC bevat en op lijst 2 van deze wet prijkt.

Mag Wax in de coffeeshop worden verkocht?

Hoe zat het ook alweer met de criteria die bepalen of een cannabisproduct wel dan niet in coffeeshops mag worden verkocht? Daarvoor moeten we terug naar een uitspraak van de Hoge Raad uit 2010 over Ice-O-Lator, waarin antwoord werd gegeven op de kernvraag: gaat het hier nu om soft- of harddrugs?

Moderne Friezen

Het verhaal in de uitspraak gaat over twee personen die druk bezig waren met de productie van Ice-O-Lator en speelde zich alweer 10 jaar geleden af in een piepklein Fries vissersdorpje van amper 500 inwoners. In dit gehucht, waar de lokale bevolking het dagelijks brood verdient met de voor Friezen zo vertrouwde visvangst, hadden enkele inheemse pioniers hun toevlucht gezocht tot modernere middelen van bestaan. Ice-O-Lator dus.

De Hoge Raad onderscheid tussen THC houdende producten met een plantaardige samenstelling (lijst II) en hasjolie (lijst I). Vastgesteld werd dat hasjolie een zeer hoge concentratie THC bevat, hetgeen aanleiding was dit product als harddrug aan te merken (lijst I). Vanwege dit hoge THC-gehalte werd hasjolie als gevaarlijk voor de volksgezondheid beschouwd en bleef het daarom op lijst 1 staan. Kenmerkend voor hasjolie is dat het een substraat is van cannabis en geen plantaardige delen bevat. Deze indeling stamt uit de beginjaren van het gedoogbeleid, we schrijven 1976, lang geleden dus. Ook Ice-O-Lator bevat een zeer hoge concentratie THC.

Potente cannabisvariant

De hoge concentratie THC is volgens de Hoge Raad niet bepalend voor het antwoord op de vraag of Ice-O-Later onder lijst I valt, hoewel het gehalte THC van dit cannabisproduct overeen komt met die van hasjolie en dus gesproken zou kunnen worden van een harddrug. Volgens de Hoge Raad moet je uitsluitend kijken of Ice-O-Lator en Wax botanische (plantaardige) delen bevatten, want dit is het criterium dat bepaalt of we te maken hebben met een cannabisproduct van lijst 2 of met een product dat als hasjolie kan worden aangemerkt en als gevaarlijk voor de volksgezondheid wordt beschouwd. Wax bestaat uit de opbrengst van een uit cannabis zorgvuldig gefilterd olieachtig product dat voornamelijk bestaat uit THC. Daarin onderscheidt Wax zich van Ice-O-Lator. Naar verluidt is Wax, indien goed geproduceerd, vrij van botanische delen.

Geen noemenswaardig gevaar voor de volksgezondheid

In de Ice-O-Lator zaak kwamen deskundigen aan het woord of sprake was van een hennepproduct met plantaardige eigenschappen of dat sprake was van een olieachtig mengsel zonder botanische eigenschappen. De meningen waren verdeeld, maar het leek erop dat we te maken hebben met een lijst 2 product, dus gewoon met een softdrug.

De Hoge Raad liet zich voorlichten door publicaties van het ministerie van WVC en het Trimbos instituut van destijds, waarin staat dat het gebruik van producten met een verhoogd THC-gehalte niet meer dan een licht verhoogd risico voor onervaren gebruikers met zich mee kan brengen. De raadsheren kwamen tot het oordeel dat er geen wetenschappelijke aanwijzingen bestaan voor een dusdanig verhoogd risico van cannabis met een hoog THC-gehalte en dat dit dus niet kan worden gelijkgesteld met een harddrug. En daarom bleef Ice-O-Lator ook in de ogen van de Hoge Raad een softdrug.

De tijden zijn inmiddels flink veranderd als we bedenken dat we nu een middel hebben met een THC gehalte tot 80 %. In twee eerdere columns heb ik uitgelegd dat het wetsvoorstel om cannabis met meer dan 15 % THC strafbaar te stellen het waarschijnlijk niet zal halen. Mocht het voorstel wel tot wet worden verheven dan zal deze niet te handhaven zijn en dus onuitvoerbaar. Toch zal bij burgemeesters de behoefte bestaan om coffeeshops te verbieden Wax te verkopen. De burgemeester van Den Haag heeft al een brief verstuurd aan alle Haagse coffeeshophouders waarmee coffeeshops expliciet wordt verboden Wax te verkopen.

Wax is een lijst I product

De conclusie is dus dat Wax juridisch gezien als een gevaarlijke drug moet worden beschouwd omdat in Wax geen botanische delen voorkomen, een extreem hoge dosis THC bevat en daarom als hasjolie wordt aangemerkt. Daardoor hoort Wax thuis op lijst 1. Mochten er wel botanische delen in Wax voorkomen dan valt dit middel (althans volgens de Ice-O-Lator zaak) onder lijst 2 van de Opiumwet. Dus als brave thuisproducent van Wax is het verstandig om een handje gruis erdoorheen te mixen, zodat het automatisch onder softdrugs valt…

Voor coffeeshopexploitanten geldt dat het verkopen van Wax bepaald niet zonder risico is.

Het is natuurlijk een absurde redenering dat alleen de aanwezigheid van plantaardige delen in een product bepalend is voor de vraag of het als een hard- of als een softdrug wordt aangemerkt. Dat komt omdat deze redenering is gebaseerd op een antiek gedoogbeleid van bijna veertig jaar geleden en dit beleid destijds als tijdelijke maatregel was ingevoerd in afwachting van legalisering. Met de stormachtige genetische ontwikkeling van de cannabisplant en nieuwe ontdekkingen om plantendelen te bewerken, waardoor extreem hoge THC percentages worden behaald, kon in de 70-er jaren van de vorige eeuw niemand rekening houden.

Amsterdam, 1 september 2014