De politie kan je niet dwingen

Het met veel bombarie aangekondigde offensief tegen ondermijning is de opmaat tot nog harder optreden tegen al wat te maken heeft met cannabis. Er is maar liefst 100 miljoen euro uitgetrokken voor de strijd tegen ondermijning. Als je de commentaren mag geloven zal het grootste deel van dit bedrag gaan naar de strijd tegen cannabis.

Nuttige tips voor volgend jaar

Daarom een paar tips voor als je ongewild terecht komt in een politiebureau en je wordt gevraagd mee te werken een het maken van foto’s en het nemen van vingerafdrukken.

Identificatiezuilen

De afgelopen jaren zie je in alle politiebureau’s zogenaamde Progris zuilen, dat zijn identificatiezuilen. Met deze apparaten wordt een gelaatsfoto gemaakt en ook vingerafdrukken afgenomen. De politie beweert dat je verplicht bent om jouw medewerking te verlenen. Maar is dit wel zo? Moet je voor de rest van jouw leven dulden dat een foto van je in de archieven van de politie zit?

Ben je verplicht foto’s en vingerafdrukken te laten nemen?

Het antwoord op deze vraag is eerder dit jaar door de Hoge Raad gegeven: Nee dat hoef je niet te dulden. De politie roept na aankomst van een verdachte in een politiebureau dat de identiteit moet worden vastgesteld middels de identificatiezuil. De verdachte wordt wijsgemaakt dat hij dit moet toestaan en dus verplicht is hieraan mee te werken. Je wordt vriendelijk gevraagd even mee te gaan naar een aparte kamer waar de identificatiezuil staat. Op dat moment kan je duidelijk maken dat er geen verplichting is je medewerking te verlenen. Je mag gewoon weigeren.

Geen wettelijke basis

Art. 55 c Wetboek van Strafvordering is de wettelijke basis. Maar dit artikel schept alleen een bevoegdheid voor de politie en geen verplichting voor de verdachte om hieraan mee te werken. Vragen staat vrij, maar bevelen kan niet. Weigeren mag.

De politie maakt je maar wat wijs

Als je niet bent aangehouden maar per brief wordt uitgenodigd voor een verhoor dan staat in de brief dat je moet meewerken aan het afstaan van vingerafdrukken en het nemen van een foto van je gezicht. Deze niet aangehouden verdachte wordt al voordat hij in het politiebureau aan komt wijsgemaakt dat hij verplicht is zijn medewerking te verlenen aan het maken van een foto en het laten nemen van vingerafdrukken. Dat is onjuist, zo bepaalde de hoogste rechter van Nederland.

Hoge Raad besliste in het voordeel van de verdachte

De Hoge Raad heeft in april dit jaar bepaald dat een verdachte niet verplicht is mee te werken aan zijn eigen veroordeling. De wet maakt soms onder bijzondere voorwaarden een uitzondering op dit beginsel. De politie mag echter niet zelf bepalen op welke wijze een verdachte verplicht is mee te werken aan de legitimatieplicht. De  Hoge Raad stelt dat het bewuste wetsartikel onvoldoende basis is om een verdachte te verplichten vingerafdrukken af te staan. De politie mag het wel vragen, maar het niet afdwingen. Als je weigert mee te werken is dat niet strafbaar.

Overigens kan de Officier van Justitie wel een ander wetsartikel gebruiken en dat is art. 29 c lid 2 Strafvordering. In dit artikel staat dat een verdachte die wordt gehoord zich moet legitimeren en dat een rechterlijk ambtenaar ken bevelen dat hij zijn medewerking geeft aan het nemen van vingerafdrukken. Helaas is een officier ook een rechterlijk ambtenaar. Er moet dus altijd een bevel zijn van de Officier van Justitie om vingerafdrukken te laten nemen en dat heeft de politie in de praktijk niet. Vraag daarom om zo’n bevel als je wil weigeren.

Laat geen foto maken als je dat niet wil

Het maken van foto’s kan nooit worden afgedwongen als een verdachte dat niet wil. Dat is mooi meegenomen want je kunt nooit achterhalen of de foto wordt vernietigd als komt vast te staan dat je ten onrechte als verdachte bent aangemerkt na een vrijspraak.

Pleeg geen fysiek verzet

Wat moet je nu doen als je niet wil dat een foto wordt genomen? Ga je niet fysiek verzetten maar weiger voor het apparaat te gaan staan. Weiger de ruimte in te gaan waar de identificatiezuil staat. Dat is altijd een andere ruimte als de verhoorruimte. Laat je niet intimideren door de politie. Die zal dreigen met aanhouding en inverzekeringstelling.

Leg op een rustige manier uit dat je graag wil meewerken aan jouw identificatieplicht door een paspoort of rijbewijs te tonen. Verder gaat de medewerking niet. Ik heb dit onlangs met succes gedaan voorafgaand aan een verhoor. Er werden geen vingerafdrukken of foto’s genomen.

De Hoge Raad aan het woord

Als jouw advocaat beweert dat je wel verplicht bent mee te werken (en dat zeggen er heel veel) wijs dan op de uitspraak van de Hoge Raad.

Ga nooit een verhoor in zonder eerst een goede advocaat te hebben gesproken.