Van Bierum tot Appelscha
Door Maurice Veldman | 03-11-2015
Op spectaculaire wijze haalde wietteeltpionier Doede de Jong uit Appelscha vorige week zijn gelijk in het gerechtshof te Leeuwarden. Hij werd van alle blaam gezuiverd met een rechterlijk pardon. Dat dit niet zonder meer in de lijn der verwachtingen lag, volgt uit de uitspraak een maand tevoren over wiettelers in Bierum. Zij werden wel veroordeeld. Dat gebeurde door hetzelfde hof als in de zaak van Doede de Jong. Eén van de drie raadsheren had zelfs zitting in beide zaken. Wat zijn dan de verschillen?
Overeenkomsten in beide zaken
In Bierum werd transparant gewerkt, de elektriciteit werd keurig betaald, er werd aangifte gedaan van de inkomsten bij de Belastingdienst, de opbrengst werd geheel verkocht aan twee coffeeshops, er werden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt en er was geen sprake van brandgevaar, noch van overlast. Men hield zich verre van de georganiseerde criminaliteit en nam principieel afstand van de teelt met chemische bestrijdingsmiddelen. Tot daaraan toe geen noemenswaardige verschillen met de transparante teelt van De Jong in Appelscha.
De verschillen
Echter: De Jong gebruikte geen lampen en teelde zijn groene goud in de achtertuin onder de zon. Hij oogstte daarom slechts één keer per jaar. Het tweede verschil is dat na de inbeslagname in Bierum gewoon werd doorgegaan met de teelt voor de twee coffeeshops.
De Jong pakte dat slimmer aan: hij teelde na de interventie van justitie nog slechts vijf planten, uitsluitend voor eigen gebruik. Dit maakte het verschil voor het hof. De Bierumse telers werd verweten dat zij niet in volledige transparantie de uitspraak van een speciaal uitgelokt proefproces hebben afgewacht. In de ogen van justitie getuigde dat nu niet bepaald van respect voor de rechterlijke autoriteiten.
De Jong wordt als wispelturige recidivist beloond voor zijn strijd
Van De Jong kan worden gezegd dat hij geen enkel respect heeft voor het vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie. De Jong posteert zich al jaren als frontsoldaat en principieel voorvechter van legalisering. Deze houding werd verrassend genoeg door het hof juist geprezen en leverde hem een rechterlijk pardon op. Dat maakt deze uitspraak bepaald spectaculair.
De Jong schroomt niet de hypocrisie van het gedoogbeleid in een publiek debat permanent onderwerp van discussie te maken. Juist deze houding moest hard worden bestraft, zo oordeelde de officier van justitie. Justitie reageert altijd furieus als een verdachte het gezag op een dergelijke wijze provoceert.
De ervaring leert dat als je handelen van justitie in het openbaar ter discussie stelt, dit niet bepaald kan rekenen op een begripvolle houding bij de magistraten. Als je het gezag tart zoals De Jong deed, dan worden alle beschikbare middelen uit de kast getrokken om een verdachte de mond te snoeren. Juist iemand als De Jong is in de ogen van justitie de eerste die keihard moet worden aangepakt en dat is precies wat er gebeurde. Het is daarom ongekend dat de hoogste feitenrechters deze houding van De Jong juist prezen en als motivering gebruikten om hem straffeloos te verklaren.
Wel strafbaar handelen
Het hof legde eerst even fijntjes uit waarom zij van mening was dat wietteelt nog wel als strafbaar moet worden beschouwd. Afgezien van het feit dat deze teelt in de Opiumwet verboden is kan het zo zijn dat door gewijzigde maatschappelijke opvattingen in wezen het strafwaardige karakter bij wietteelt ontbreekt. Het wetsvoorstel regulering voor- en achterdeur moet deze gedachte vormgeven.
Het hof stelt vast dat de maatschappelijke discussie nog niet geheel is uitgekristalliseerd, het wetsvoorstel nog in de Tweede Kamer moet worden besproken en er daarom vooralsnog geen sprake is van een strafuitsluitingsgrond.
Rechterlijk pardon voor de eerste keer bij wietteelt uitgesproken
Daarna motiveert het hof waarom de wietteelt van De Jong weliswaar strafbaar is, maar toch als straffeloos wordt beschouwd. In dit betoog besteedt het hof veel aandacht aan de recalcitrante houding van De Jong. Ik heb niet eerder meegemaakt dat deze houding op zoveel sympathie bij rechters kon rekenen. Omdat De Jong een principieel voorvechter is van legalisering was hij al eerder veroordeeld. Dit werkt altijd tegen een verdachte en levert een zwaardere straf op, maar dat blijkt nu niet voor De Jong te gelden. Omdat hij een principieel gevecht tegen justitie levert in de voorhoede van het debat over legalisering wordt het hem niet kwalijk genomen dat een eerdere veroordeling hem er niet van heeft weerhouden om gewoon lekker door te gaan. Dit is een rechterlijk eerbetoon aan een wispelturige recidivist, grote klasse!
Het hof somt alle eerdergenoemde eigenschappen op over hoe De Jong op biologische wijze teelt en acht aannemelijk dat de wiet van De Jong van betere kwaliteit is dan niet biologische geteelde wiet.
Het hof komt ongevraagd met een bijzonder geruststellende mededeling die zich richt tegen de ontnemingsvordering die nog op tafel ligt, door te oordelen dat de indruk bestaat dat De Jong niet teelde om er zelf rijker van te worden. De Jong wordt als voorvechter van legalisering op een voetstuk gezet en het is ongehoord dat dit door de hoogste feitenrechter wordt gedaan.
Het Openbaar Ministerie kan niet goed tegen verliezen en zal wel in cassatie gaan. De verwachting is dat de Hoge Raad de uitspraak niet zal vernietigen omdat de strafmaat een feitelijk oordeel is en de Hoge Raad alleen ingrijpt als rechtsvragen in het geding zijn.
Deze oogst van De Jong is er een van historische betekenis. Chapeau Doede!
Amsterdam, 3 november 2015