Het cobra-effect van de verboden wietteelt

Vanavond staat in de Tweede Kamer de behandeling gepland van initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Vera Bergkamp tot regulering van de achterdeur van coffeeshops. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Staan we aan de vooravond van een politieke doorbraak en is het eindelijk gedaan met het cobra-effect van het beleid contra coffeeshops en de kleine thuisteler? Mr. Veldman analyseerde de relevantie verkiezingsprogramma’s.

 Wanneer een beleidsmaatregel door onbedoelde nevenwerkingen precies in het tegenovergestelde resulteert dan was beoogd spreekt men van een ‘Cobra-effect’. De bedenker van deze term, de Duitse econoom Horst Siebert, baseerde dit mechanisme op de gevolgen van een maatregel  die een Britse gouverneur in India ooit trof om een plaatselijke cobraplaag te bestrijden. Deze gouverneur zette een premie op iedere gedode cobra die bij de autoriteiten werd ingeleverd.  Meteen sloegen de Indiërs massaal op slangenjacht. Het bleek lucratief om zelf cobra’s te kweken en die ook ten burele van de gouverneur te deponeren in ruil voor de premie. Toen de gouverneur veel te veel cobra’s kreeg aangeboden schrapte hij de regeling. De bevolking begon cobra’s uit te zetten om de maatregel heringevoerd te krijgen.  Aan het eind van de rit had India te kampen met de grootste cobraplaag aller tijden.

Ook het verbod op cannabisteelt kent een cobra-effect en het effect daarvan is vooral de zuidelijke provincies al jaren waarneembaar.  En dat zal alleen nog maar verergeren als de strijd tegen hennepteelt onverminderd wordt voortgezet. Deze strijd staat haaks op de gedoogde verkoop van dezelfde wiet, dat weet iedereen zo langzamerhand wel. Nou ja, iedereen? Dan toch niet bij het CDA.  In hun verkiezingsprogramma verkondigen de christendemocraten vrolijk dat zij in het kader van hun kruistocht tegen drugs alle coffeeshops willen sluiten. Want daarmee, aldus het CDA, wordt een slag toegebracht aan de georganiseerde misdaad. In de praktijk zou een dergelijk beleid  natuurlijk precies het tegendeel bewerkstelligen, te weten een enorme economische stimulans voor diezelfde georganiseerde misdaad. Iedere gesloten coffeeshop is immers een groeikans voor de ondergrondse handel en daarmee voor de georganiseerde misdaad.

Wet gesloten coffeeshopketen

Dat weet D66 maar al te goed en het is daarom prijzenswaardig dat die partij met het initiatiefwetsvoorstel van D66-Kamerlid Vera Bergkamp (Wet gesloten coffeeshopketen) een uitgewerkt plan voor gereguleerde wietteelt presenteerde.  Na ruim 40 jaar gedoogbeleid gaf Bergkamp een eerste aanzet tot het doorbreken van het  bestuurlijke dogma dat aan de wieg stond van de grootschalige hennepteelt. Die megateelt kon uiteindelijk ontstaan omdat de overheid decennia lang wegkeek van de realiteit en een heksenjacht ontketende op de kleine thuistelers. Aldus werd de georganiseerde misdaad gefaciliteerd om op grote schaal wiet te telen. Ziedaar het cobra-effect van het cannabisbeleid.

VVD gaat ‘om’

Dat het zo niet langer kan is door velen onderkend. Een meerderheid van de Nederlandse bevolking is voor regulering van de wietteelt. Zelfs de VVD stelt in haar programma voorstander te zijn van ‘slimmer reguleren’: ‘Het is tijd om het gehele domein van en rondom softdrugs opnieuw in te richten. Die inrichting kan alleen landelijk plaatsvinden’.

Dit nieuwe geluid is opmerkelijk omdat de laatste twee VVD-ministers van Veiligheid en Justitie (Opstelten en Van der Steur)  de georganiseerde onderwereld grote diensten hebben bewezen met de harde aanpak van vooral de kleinere thuistelers.  Daardoor ontstond een nieuwe markt voor de grote jongens, die zich gretig op deze markt stortten.

Het is daarom een geweldig initiatief van Vera Bergkamp om met een uitvoerig initiatiefwetsvoorstel landelijk te komen tot regulering van de achterdeur van coffeeshops. De mondelinge behandeling staat gepland voor vanavond. Vele ogen zijn op dit initiatief van D66 gericht en de verwachtingen zijn hoog gespannen.

 Juridische bezwaren

Er wordt veel gebakkeleid over de vraag of een wet in formele zin kan bepalen dat strafbare gedragingen worden gedoogd. Dit zou in strijd kunnen zijn met internationale verdragen. Wel zou sprake kunnen zijn van een gereguleerde legalisering van gecontroleerde wietteelt. Deze en andere discussies zullen tot gevolg hebben dat er nog een lange weg te gaan is voordat het zover is. We moeten eerst maar eens erkennen dat de politiek ernstig heeft gefaald de afgelopen ruim 40 jaar en dat het ieders taak is ervoor te zorgen dat we uit deze impasse komen. Dit is overtuigend bewezen door het Cobra-effect van het verbod op wietteelt.

Er zal nog heel wat moeten gebeuren voordat alle coffeeshops in Nederland wiet kunnen inkopen bij telers die toestemming hebben om de door coffeeshophouders gewenste soorten te produceren. Maar hier liggen heel veel kansen, zowel bestuurlijk, economisch als voor de consument. Dit moet juist een aansporing zijn om met gezwinde spoed aan de slag te gaan.